Drodzy Czytelnicy, z czym kojarzy nam się starożytny Rzym? Oprócz monumentalnych budowli, nieprawdopodobnie rozwiniętej, jak na tak odległe czasy, myśli technicznej, pięknych świątyń i walk gladiatorów, Rzym zawsze kojarzył się z wojennymi podbojami i walką o władzę.
Kiedy po śmierci Juliusza Cezara rządy w starożytnym Rzymie przejęła dynastia julijsko-klaudyjska, intrygi i spiski w walce o panowanie nad Imperium nie ustały, mimo, że Oktawian August dzierżył stery bardzo pewną ręką. Jak to się jednak stało, że w Rzymie, gdzie kult zdrowego i pięknego ciała był bardzo silny, w pewnym momencie władzę nad cesarstwem przejął człowiek już niemłody i upośledzony fizycznie? Bowiem Tyberiusz Klaudiusz Druzus Neron Germanik, czwarty cesarz rzymski, po przebytym we wczesnym dzieciństwie porażeniu jąkał się, kulał, wykonywał mimowolne ruchy głową a z kącika ust ciekła mu ślina. Dlaczego więc, mimo nieodpowiedniego wizerunku, został ogłoszony cesarzem?
Dowiecie się tego, Drodzy Czytelnicy, z wydanej w 1934 roku powieści angielskiego pisarza Roberta Graves’a, zatytułowanej “Ja, Klaudiusz”. Powieść opisującej życie Klaudiusza oraz wydarzenia, które spowodowały, że zasiadł na cesarskim tronie. Narratorem jest sam Klaudiusz, który spisuje swoją “autobiografię”.
Klaudiusz opisuje rzeczywistość starożytnego Rzymu, na przestrzeni rządów trzech kolejnych cesarzy: Oktawiana Augusta, Tyberiusza i Kaliguli. W Rzymie ówczesnej epoki nie brakowało intryg, zabójstw i spisków, zwłaszcza na dworze cesarskim. Wszystkie wydarzenia relacjonowane są czytelnikowi przez członka rodziny cesarskiej, a zatem „z pierwszej ręki”. Graves kreśli w tej powieści bardzo wyraziste postaci, na wspomnienie zasługuje kreacja bardzo ciekawej postaci cesarzowej Liwii, drugiej żony Augusta a babci Klaudiusza.
Sam narrator, Klaudiusz, z powodu swojego upośledzenia fizycznego, nie jest traktowany poważnie przez całą cesarską rodzinę, wiadomo, kult ciała powodował, że w starożytnym Rzymie urzędowe stanowiska mogli zajmować tylko zdrowi, piękni i młodzi. Klaudiusz więc, odsunięty od politycznego życia cesarstwa, oddaje się studiom historycznym i lingwistycznym.
Ta sytuacja, wbrew pozorom, przynosi mu korzyści: nigdy nie pada ofiarą żadnego spisku, bo któż by chciał planować morderstwo „Jąkały Klau-klau-Kladiusza” (Klaudiusz się jąka), Kuternogi (Klaudiusz kuleje) czy „Biednego Wujka Klodzia” (jak nazywają go dzieci)?
Jak zatem Klaudiusz dostąpi zaszczytu bycia cesarzem? Odpowiedź na stronach książki.
Robert Graves był znawcą starożytnych mitów i badaczem starożytności, ale czytając „Ja, Klaudiusz” należy pamiętać, że nie był historykiem. Nie traktujmy tej powieści jako podręcznika historii starożytnej, tylko jako źródło wspaniałej, intelektualnej rozrywki.
W 1976 roku BBC wyprodukowało serial na kanwie książki Gravesa. W rolę Klaudiusza wcielił się Derek Jacobi. Serial był emitowany również przez Telewizję Polską i doczekał się polskiego dubbingu na bardzo wysokim poziomie.
Graves kontynuował opowieść o życiu cesarza Klaudiusza rozpoczętą w „Ja, Klaudiusz”w drugiej części zatytułowanej „Klaudiusz i Messalina”.
Część ta obejmuje okres rządów samego Klaudiusza, jego małżeństwo z Messaliną i wielki obyczajowy skandal z jej udziałem, zakończony tragedią.
Opisane są także dzieje Heroda Agrypy, króla Judei. Pojawiają się wątki dotyczące raczkującego chrześcijaństwa.
Graves poznaje nas z tematem podbojów rzymskich, zwłaszcza podboju Brytanii, z ciekawymi opisami zastosowanych strategii autorstwa Klaudiusza, gdzie widać wykorzystanie jego rozległej wiedzy wojskowej, nabytej dzięki jego pasji: studiowaniu kronik historycznych. Jesteśmy również świadkami dziejów i tragicznej śmierci jedynego syna Klaudiusza – Brytannika.
Ciekawy obraz Rzymu za panowania cesarza Klaudiusza, ciekawy portret mądrego władcy – tak ukazuje nam Klaudiusza autor. Jednakże historycy opisujący Klaudiusza podają, że był bardziej brutalnym władcą, niż Graves go przedstawił. Jak było naprawdę, tego się raczej nie dowiemy…
Pamiętajmy jednak, że na stronach “Ja, Klaudiusz” i „Klaudiusz i Messalina” cesarz Klaudiusz i całe jego otoczenie, to przede wszystkim bohaterowie literaccy, a dopiero potem postacie historyczne.
